Het geheim van Brander mayonaise

Brander mayonaiseInmiddels wordt de groep Groningers, die zich de èchte Brander mayonaise nog kunnen herinneren, kleiner.

Zelf heb ik die originele mayonaise nooit geproefd. Pas in 1988 werd ik een regelmatige bezoeker van de zuidkant van de Grote Markt. Ik kwam toen vaak in het pand ernaast: de Groote Griet. En toentertijd zat er een Febo in het pand waar ooit de legendarische cafetaria Brander zat. En Febo-mayonaise is beslist wat anders.

We aten een keer bij Karin en Teus van camping Roodehaan. Teus serveerde ons heerlijke Brander mayonaise naast de lekkere Vlaamse frieten en bracht een mooi verhaal over Brander. De mayonaise was zacht, romig, met mosterd, umami en precies goed zuur.

grote-markt-38-automatiek-brander-1966
Automatiek Brander rechts naast d’Oude Waegh, de voorloper van de Groote Griet (1966)

Kooistra neemt Brander overThuis gekomen ging ik via internet op onderzoek naar Brander, want ik wilde weten waar die nu precies zat. Ik kon me Brander namelijk helemaal niet herinneren uit mijn jeugd.

Geen wonder; cafetaria Brander werd in 1980 overgenomen door Sjoerd Kooistra. Ik was toen nog maar tien en kwam nauwelijks op de Grote Markt. En lang mocht het voortbestaan van Brander sinds de overname niet duren: een paar maand later veranderde Sjoerd de naam naar “Amsterdams broodjeshuis”, net als zijn eerder gekochte vestiging aan het Zuiderdiep.

Pas in februari 2014 werd Brander mayonaise geherintroduceerd door Oliehoorn uit Noord-Holland. Oliehoorn produceert sauzen, spijsoliën en frituurvetten voor de horeca en is in handen van Wim Dijk, van oorsprong een Stadjer. Met behulp van de vrouw en kinderen van Brander en een voormalig medewerker werd de smaak zo goed mogelijk gereconstrueerd.

En het resultaat? – wat mij betreft best wel een succes! Een vriendin proefde het en zei spontaan: ‘het heeft wel wat van aïoli’. Ik moest even nadenken, maar vond het wel een treffende analyse: het lijkt op aïoli, maar dan zonder de knoflook en met een mosterdsmaak, dus lekker vet en romig. Maar zou ik het zelf ook kunnen (na)maken?

Brander mayonaise – het recept

Ingrediënten:

  • 1 eidooier (gewichtsklasse L)
  • 2,5 dl. arachideolie
  • 1 eetl. (15 ml.) witte azijn
  • 2/3 eetl. (10 ml.) Franse mosterd (Marne)
  • 1/3 theelepel (1 ml.) Worcestershire sauce
  • 1/3 theelepel (1 ml.) groentebouillonpoeder
  • 0,5 – 1 ml. fijn zout
  • zwarte peper
  • 1 eetl. (15 ml.) lauwwarm water (optie)

Bereiding:

  1. Zorg ervoor dat alle ingrediënten op kamertemperatuur zijn.
  2. Voeg de eidooier, azijn, mosterd, Worcestershire sauce, bouillonpoeder en zout samen.
  3. Pak de mixer en voeg onder voortdurende, maximale mix-snelheid, de olie in een straaltje toe.
  4. Om de mayonaise vloeiender te krijgen kun je een eetlepel lauwwarm water toevoegen.
  5. Voeg lekker wat vers gemalen zwarte peper toe.

Brander mayonaise – het resultaat

Tja, ik moet toegeven dat ik een belangrijk ingrediënt (bewust) achterwege heb gelaten: suiker. Wil je de originele smaak zo dicht mogelijk benaderen, gebruik dan 0,5 ml zout en voeg suiker (ik gok 1 ml.) toe.
Zelf hou ik er niet van om suiker toe te voegen aan hartige gerechten, waar het eigenlijk niet thuis hoort. En in veel fabrieksmayonaises zit tegenwoordig suiker. Johannes van Dam heeft ook wat tegen zoete fabrieksmayonaise. In Dedikkevandam schrijft hij:

Fabrieksmayonaise is altijd af te raden, want nooit zo lekker als zelfgemaakte.
Maar dat merkt u zelf wel, al schijnt er bij kinderen verslaving aan slechte – zoete – fabrieksmayo voor te komen. Die is, dacht ik ooit, makkelijk na wat doses met het echte spul te verhelpen, al begin ik daar langzamerhand aan te twijfelen.

BONUS recept: Italiaanse bol met avocado, kipfilet en Brander mayonaise

Terwijl ik dit blog aan het schrijven ben eet ik een heerlijk zelfbedacht recept met mijn eigen remake van Brander mayonaise.

Ingrediënten:

  • Italiaanse bol
  • eetrijpe avocado
  • twee plakjes biologische kipfilet
  • Brander mayonaise
  • twee blaadjes botersla of wat fijngesneden ijsbergsla
  • kerriepoeder

Bereiding:

  1. Snijd de Italiaanse bol middendoor en klap hem open.
  2. Smeer aan beide zijden lekker wat Brander mayonaise en beleg deze met sla.
  3. Leg de plakjes kipfilet op de sla en leg hier bovenop avocado.
  4. Bestrooi de avocado rijkelijk met kerriepoeder.
  5. Klap de bol dubbel en… eet smakelijk!

Foto’s:
Automatiek Brander, originele titel ‘voorgevels – groningen – 20093819 – rce’, auteur: A.J. (Ton) van der Wal, bron: rijksmonumenten.nl, licentie: CC-BY-SA-3.0
Krantenartikel ‘Kooistra neemt Brander over’ is een screenshot van een artikel op delpher.nl

13 antwoorden op “Het geheim van Brander mayonaise”

  1. Ik was toch niet helemaal tevreden, ookal was de mayonaise lekker.
    Toen begon het me te dagen, welke ingrediënten hadden ze pakweg 50 jaar geleden. Mijn mayonaise was niet echt zout en smaakvol genoeg en welke smaakmaker voegde je dan altijd toe? Maggie natuurlijk!

    En ja hoor, als je naar de ingrediënten van de huidige Brander mayonaise kijkt: gehydrolyseerde eiwitten. Net als in Maggie.

    Dus ipv de groentenbouillon Maggie en je hebt heerlijke mayonaise! Die worcestershire heb je dan niet perse nodig maar is wel lekker 😉

    1. Dank voor de reactie. Maggi is een goede suggestie, werd in die tijd best veel gebruikt en daar zit ook smaakversterker in. Goed om te blijven experimenteren.

  2. Eten we in Exloo, en wat voor mayonaise krijgen we bij de Vlaamse frieten geserveerd denk je? Voorzichtheidshalve vraag ik de ober of het huisgemaakte mayonaise is. Krijg ik het hele verhaal van Brander mayonaise te horen…
    Friet met Brander mayo in Exloo

    1. Ok ik kan me van zichtbare peper helemaal niks herinneren. Wat ik me herinner is een lichtere kleur dan fritesaus ( minder gelig) en dat het uit elkaar viel als het met de patat(vet) in aanraking kwam. Ik ga jouw versie binnenkort wel proberen. Zelf gebruik ik verse citroensap bv.

  3. O jee. Ik zou graag mijn mateloze bewondering uitjubelen voor iemand die nog zelf mayonaise maakt, maar als pedante klassieke keukenfrik kan ik dit recept natuurlijk niet goedkeuren. Worcestershiresaus, ai! Bouillontabletten, Auw!* 😉
    Maar goed hoor, mayonaise klutsen. Zonder schiften?
    *(Sorry, mijn afkeer van bouillontabletten grenst aan regelrechte haat, je proeft toch altijd gewoon MSG)

    1. Met alles op kamertemperatuur gaat het niet schiften. Zelf heb ik overigens niet zo’n moeite met het gebruik van MSG in de keuken, wel weer met de suiker.

  4. Sjoerd Kooistra ???

    Avocado rijkelijk van kerriepoeder voorzien ga ik een keer proberen. Met zout of citroensap gaat ook maar vervelen.

    Laat je mij weten wanneer jouw versie van de Brander mayonaise in productie komt?

    Smakelijke groet,

    1. Sjoerd Kooistra was een bekende Groninger horecaondernemer (staat wel op Wikipedia).
      Het voordeel van een recept is dat iedereen het thuis naar behoefte in productie kan laten komen 😉

      1. Sjoerd Kooistra heeft toch bijna alle horeca in de grotere Nederlandse steden proberen te verkrijgen.
        Al enige tijd overleden.

        Het leek mij aardig als jij de productie en verkoop ter hand zou nemen.

        Smakelijke groet,

Geef een reactie